Typisch Zweeds

Wat is nu typisch Zweeds? Lex Buskens, voorzitter van de Zweeds-Nederlandse Vereniging, maakte een top 10 van typisch Zweedse begrippen en gebruiken.

  1. Hembygdsgård: een soort openluchtmuseum uit de eigen regio, in stand gehouden door vrijwilligers met soms financiële steun van de gemeente. Bijna elke plaats in Zweden heeft wel een hembygdsgård (dit zijn er dus circa 1.400!). De kleine (Falun-)rode huisjes zijn kenmerkend. Er vinden veel activiteiten plaats, vooral in het zomerseizoen. Naast de bijzondere vieringen rond Midzomer en Kerst worden er ook bruiloften in deze historische omgeving gevierd.
  2. Dag winter, welkom lente! Valborgsmässoafton is, op de avond van de 30e april, het feest van de terugkeer van het licht. Tevens de verjaardag van Koning Carl VXI Gustaf! Na een toespraak van een van de aanwezigen – meestal de dominee – wordt een groot vuur ontstoken, waarna een koor zingt voor de vele belangstellenden of andere muziek ten gehore wordt gebracht. Vaak maakt een vuurwerkshow het feest compleet. De kerk speelt veelal een organisatorische rol.
  3.  Midsommar of liever gezegd: midsommarafton (de avond ervoor), is het groot feest. Er is een relatie met het christendom en de geboorte van Johannes de Doper, waardoor Midsommar altijd op de vrijdag tussen 20 en 26 juni plaatsvindt. In de privésfeer wordt er lekker gegeten, met als traditie: in de schil gekookte nieuwe aardappeltjes, haring met dille en niet te vergeten de eigen Zweedse aardbeien (jordgubbar) en köttbullar (kleine gehaktballetjes). Op de langste dag van het jaar trekt men vaak de bossen in en worden worstjes op een houtvuurtje geroosterd.
  4.  Dressinåkning, of: fietsen op het spoor (cykeldressin). Dwars door de prachtige natuur. Smeer je wel in tegen muggen, knutjes en dazen: in Zweden is het vaak warmer dan je verwacht, en fietsen is inspannend en nodigt uit tot blote armen en schouders. Het spoor dat hier bedoeld wordt (exact een meter breed), moet je niet verwarren met de rails van de huidige trein. De vaak jaren geleden aangelegde spoorlijnen worden nu gebruikt voor recreatie met bijzondere, aangepaste fietsen, veelal met de combinatie ‘bestuurder – bijzitter’ (die laatste kan overigens mooi worden ingezet om je af te lossen). Zweden ligt bezaaid met deze smalle spoortrajecten.
  5.  Dan een fika, herleidbaar naar het oude woord kaffi! Onderweg van A naar B gezellig een kopje koffie drinken, maar: niet alleen koffie! Fika staat vooral voor bijkletsen met vrienden, onder het genot van een kopje koffie met iets lekkers (veelal zoetigheid). Daar maakt men in Zweden overal reclame voor. We hoeven niet veel uitleg toe te voegen; de foto zegt genoeg. Zweedser kan het niet.
  6.  Lagom. Nu we toch met woorden bezig zijn; het onvertaalbare ‘lagom’ betekent: ‘bijna perfect’, ‘voldoende’ of ‘precies goed zo’ of ‘zo veel als het zou moeten zijn’. Dus: genoeg en niet te veel en niet te weinig, maar: precies goed! Simpel, in feite.
  7.  Semlor of bullar! Hembakat! Je krijgt altijd iets bij de koffie. Maar word je uitgenodigd op de koffie bij iemand thuis? Dan is dat om 16.00 uur, en komen de hembakat bakelser – heerlijke, zelfbereide gebakjes of taart – op tafel. Er bestaan heel wat variaties op dit thema, maar iedere Zweedse huisvrouw (voor zover ik die term mag gebruiken) bakt veel van de taarten en soorten gebak zelf. Vraag maar eens of je een kookboek mag inzien! En: van elke soort altijd één stuk lekkernij méér dan het aantal personen. Maar wel met de bedoeling dat je opeet wat op tafel komt. Wat zelden iemand lukt.
  8. Loppis! Niet weg te denken uit het Zweedse landschap, dan wel overal waar mensen wonen. Langs de weg staan de borden die je uitnodigen voor de rommelmarkt aan huis. Maar ook wanneer er bijzondere activiteiten zijn, zoals cultuurdagen, zal de aanwezigheid van de loppis je doen verbazen. Soms zijn er meerdere tegelijk! Keukenspulletjes, handgemaakte prullaria en dergelijke; alles om je huis mee in te richten – als je tenminste nog moet beginnen. De kofferbakmarkt raakt ook in trek, maar die haalt het niet bij de ‘echte’ loppis, die haar vaste plek in het platteland niet zal afstaan!
  9. Kolbullar! Echt Zweeds en typisch eten voor de vroegere bosarbeider, die er per dag uren achtereen flink tegenaan moest; geklaarde boter, héél veel flinke blokjes spekvet of heel vet (ik zou haast zeggen: met dubbel ‘t’), het nodige zout en beslag van tarwebloem en water zijn de ingrediënten. Zo wordt het een soort pannenkoek: de boter (circa 1 cm dik) in een pannetje smelten en hup, de blokjes spekvet erin en laten garen. Ik las over een restaurant dat dagelijks zo’n 150 gasten ontvangt, maar op de dag dat kolbullar op het menu staat, zitten er 300 gasten! Ik kan u verzekeren dat dat allemaal Zweden zijn. Ze zijn er dol op.
  10. Na al dit eten willen we u zeker nog verleiden kennis te nemen van de enige echte sneeuwrally ter wereld, de Svenska Rally. Een evenement dat nergens anders plaatsvindt! Dit onderdeel van het World Racing Circuit, dat zich jaarlijks rond het tweede weekend van februari in Värmland en een stukje over de grens met Noorwegen afspeelt (voor wat reclame, maar ook omdat de rally bij de buren zeer populair is), is werkelijk uniek te noemen. De tientallen open vuurtjes zorgen ervoor dat je flink doorrookt thuiskomt. Ruim 200.000 bezoekers in de sneeuw en de bossen van Värmland en een veelvoud aan kijkers op tv. Nog nooit van gehoord? Kijk eens op YouTube onder de zoekterm ‘Hagfors Kommun’ en ‘Svenska Rally’! Combineer het met een wintersportvakantie en je komt echt met een verhaal thuis.

De Zweeds-Nederlandse Vereniging is opgericht op 1 juli 1910 en heeft bijna 900 leden. De vereniging heeft als doel het versterken van de banden tussen Zweden en Nederland door onder andere bijeenkomsten en lezingen te organiseren en aandacht te besteden aan typisch Zweedse feesten en belangrijke gebeurtenissen. Via het Verenigingsblad, de Sverige Kuriren, worden de leden elk kwartaal geïnformeerd over allerhande zaken die beide landen betreffen.

Lid worden van de Zweeds-Nederlandse Vereniging? Kijk dan voor meer informatie op www.znver.nl.

Nog meer weten over emigreren naar Zweden? Lees dan VertrekNL Zweden.

About Redactie

Al sinds 1999 een gespecialiseerde uitgeverij in (auto)biografieën en uitgever van de magazines VertrekNL en Bommelglossy. Het complete fonds is via deze site te bekijken en rechtstreeks te bestellen.

Geef een reactie

*